Esoterik mı, eksoterik bakış mı?

Esoterik bakış, esoterik öğreti bilgiden çok sezgilerle, duygularla, hisler ve zan ile ilgilenir. Bu nedenle gizemli olmak zorunluğu vardır ve bu eğitim tarzı tarih boyunca ikili iletişimlerle gizli yürütülmüştür. Halka ve umuma açık olmamıştır. Tasavvuf ehlinin eğitimi böyle olmuştur. Eğitici (Tasavvufta şeyh) seçtiği öğrenciye (müridine) birebir iletişimle kendi kazanımlarını (doğru veya yanlış) aktarır. Böyle bir eğitim kendi başına olmaz. Geçmişte şeyhlerin yerine; duysal, görsel efektli metodlar kullanılarak kendi başına yapılamaz mutlaka bir yol gösterici olmalıdır. Bu itibarla eğitim her zaman şeyhe veya eğiticiye özeldir.

Kişinin kendisini bilmesinin en iyi yolu mutlaka esoterik öğreti değildir. Vahiy bilgisi (Kur'an ayetleri) ve Tabiat bilgisi (Doğa ve yasaları) birlikte edinilirse kişi kendisini daha iyi tanıma fırsatı elde eder. İnsan Kainatta aktif olma potansiyeli olan özne bir varlıktır. Bunun için Gayb ve Şehadet aleminin bilgilerini öğrenmesi gerekir. Sadece seküler bilgi bencillik üretir. Çevrecilik bile bu bencillikten gelir. Sadece Vahiy bilgisi bile insanı araştırmacı olmaya sevk eder. Eksik vahiy bilgisiyle eğitim alanlar tasavvuf batağına saplanıp kalmışlardır. Bilgiden çok zan ve sezgiyi kullandıkları için genellikle pasif ve nesnel kalmışlardır.

Resulün öğretisi esoterik değil, eksoteriktir. Vahiy bilgisi birebir iletişimle olmaz. Bilgi aktarımı genel nüfusu kapsar. Herkese açıktır. Bu arada birebir iletişim de yapılır ama esas olan kitlesel iletişimdir. Resulün eğitimi seçkinci değildir, toplumun her kesimine hitab eder. Tasavvufun eğitim tarzı seçkincidir, şeyh müridini seçerek eğitir. Tasavvufi eğitimde Şeyhin tecrübeleri, sezgileri, rüyaları, kerametleri eğitimin esasını teşkil eder. Resulün eğitiminde tecrübe ve bilginin yanında Vahyin bilgisi esası teşkil eder. Zühd ve Takva eğitimini şeyhler de kullanırlar. Tasavvufun Anadolu toplumunda kabul görmesi ve çekiciliği zaten bu yönüyle olmuştur.

HÜLYA ÇAKICI